Jakiś czas temu mogliście zobaczyć na moim kanale film o metforminie.
Dzisiaj mam kolejny lek stosowany przede wszystkim w cukrzycy typu 2, czyli popularne analogi GLP-1.
W tym wpisie omówię najważniejsze sprawy, które powinien znać pacjent stosujący lub planujący stosować te leki. Poniżej zobaczycie film na ten sam temat.
Zarówno ten wpis jak i film powstały w celach edukacyjnych, a nie promocyjnych.
Czym są analogi GLP-1?
U osób chorujących na cukrzycę typu 2 wiele procesów metabolicznych zachodzi w nieprawidłowy sposób lub są one osłabione. Jednym z takich ważnych zjawisk jest tzw. efekt inkretynowy, który zachodzi w obecności glukagono-podobnego peptydu 1 w skrócie GLP-1.
Ten hormon jelitowy działa na kilka różnych sposobów, m.in.:
- pobudza syntezę i wydzielanie insuliny z trzustki w odpowiedzi na posiłek i wzrost poziomu cukru,
- opóźnia opróżnianie żołądka, co oznacza, że zjedzony pokarm dłużej przemieszcza się z żołądka, do dalszych części przewodu pokarmowego,
- aktywuje ośrodek sytości w mózgu, czyli dzięki temu hormonowi czujemy sytość w odpowiednim momencie.
Te wszystkie efekty u osób z cukrzycą typu 2 są osłabione, ponieważ obserwuje się w tej grupie mniejsze wydzielanie właśnie hormonu GLP-1 i mniejszy, słabszy opisany efekt inkretynowy.
Dlatego wymyślono, aby produkować związki, które mają analogiczną budowę i działanie do wspomnianego GLP-1. W taki sposób powstała grupa leków analogi GLP-1, czyli są to substancje analogiczne do naturalnie występującego w naszych organizmach hormonu. Podobnie jak insulina. Ona też normalnie jest produkowana w naszych organizmach, ale u niektórych jak u mnie jej brakuję i w związku z tym muszę podawać sobie ją z zewnątrz, bo jest mi niezbędna do życia.
Jak działają analogi GLP-1?
Jeśli chodzi o analogi GLP-1 to są to takie substancje jak np.: semaglutyd, liraglutyd, dulaglutyd.
W aptekach natomiast występują pod takimi nazwami handlowymi jak np.: Ozempic, Rybelsus, Trulicity, Victoza, czy Saxenda. Są to w większości leki podawane podskórnie, w zastrzyku, który wykonuje się za pomocą już fabrycznie naładowanego pena. Obecnie w Polsce tylko jeden preparat jest dostępny w postaci tabletek.
Zastrzyki podskórne najczęściej podaje się raz w tygodniu lub raz dziennie – w zależności od preparatu. Podaje się je w brzuch, udo lub ramię.
Natomiast tabletki stosuje się raz dziennie na pusty żołądek, zwykle po obudzeniu i konieczne jest by po tym odczekać minimum 30 minut z kolejnymi napojami, jedzeniem lub innymi lekami. Tabletek nie powinno się dzielić, zgniatać ani żuć.
W związku z tym, że jak wspomniałem na początku, semaglutyd czy dulaglutyd to substancje analogiczne do naturalnie występującego hormonu – mają one następujące działanie:
- wspomagają wydzielanie insuliny, ale w odpowiedzi na wzrost jej stężenia we krwi, więc stosowanie tych leków nie wiąże się z wysokim ryzykiem hipoglikemii,
- pomagają w kontroli apetytu poprzez wpływ na ośrodek głodu i sytości w mózgu i poprzez wolniejsze opróżnianie żołądka – to działanie mocno pomaga w zmniejszeniu masy ciała,
- poza tym te leki mają również wpływ na układ sercowo-naczyniowy, czyli pomagają w obniżeniu ciśnienia krwi, czy mają pozytywny wpływ na parametry lipidowe (triglicerydy i cholesterolu vLDL).
Leki na cukrzycę czy leki na otyłość?
Jak możecie już wiedzieć – takie substancje jak analogi GLP-1 wykazują korzystne działanie nie tylko na poziom cukru, ale też na zmniejszenie masy ciała. Od jakiegoś czasu trwa bardzo gorąca dyskusja na temat przeznaczenia tych preparatów – szczególnie związana z tym, że leków brakuje w hurtowniach i aptekach.
Większość tych substancji w Polsce jest zarejestrowana do leczenia cukrzycy typu 2, a niektóre jako leki stosowane w leczeniu otyłości. Gdy patrzymy jednak na ogólny rynek (nie tylko te preparaty dostępne dziś w Polsce) nawet ta sama substancja, ale w innej dawce może zostać zarejestrowana w dwóch różnych wskazaniach. Tak jest w przypadku semaglutydu. Mniejsze dawki mają rejestrację w leczeniu cukrzycy typu 2, a większe – w leczeniu otyłości.
Warto pamiętać, że nieleczona otyłość bardzo często prowadzi do cukrzycy typu 2 i bardzo ważne jest by jej zapobiegać lub leczyć jak najwcześniej, aby uniknąć powikłań. Lekarz również ma prawo stosować dany preparat off label, czyli poza wskazaniami, jeśli tylko pacjent wyraża na to zgodę i dane literaturowe wskazują, że faktycznie w danym przypadku można oczekiwać korzystnych efektów.
Dłuższej dyskusji na temat obecnej sytuacji związanej z tzw. “zastrzykami na odchudzanie” możecie posłuchać w podcaście W związku z cukrzycą.
Przeciwwskazania – czyli kto nie powinien stosować analogów?
Przede wszystkim, są to leki na receptę, więc nie powinno się ich stosować, jeśli nie mamy co do tego wskazań i nie zostały nam zalecone przez lekarza.
W przypadku złej tolerancji leku warto skonsultować się ze swoim lekarzem, być może będzie możliwość, aby spróbować jeszcze z inną substancją, ale może być również tak, że w naszym przypadku zła tolerancja nie pozwoli na kontynuowanie takiego leczenia.
Specjalne środki ostrożności ważne są też w przypadku np.:
- osób stosujących insulinę,
- osób z retinopatią cukrzycową,
- czy osób, które miały w przeszłości zapalenie trzustki.
To są tylko niektóre sytuacje, które mogą wymagać bardzo indywidualnego podejścia i oceny zalet i wad danego leczeniu u danej osoby.
Jeśli macie wątpliwości dotyczące waszej terapii lub obserwujecie u siebie niepokojące objawy to nie bójcie się konsultować ich z lekarzem lub farmaceutą.
Analogi GLP-1 – skutki uboczne
Tak jak każdy inny lek, te również mogą powodować działania niepożądane. U większości osób są one łagodne lub umiarkowane i większość z nich mija z czasem od rozpoczęcia stosowania lub od momentu zwiększenia dawki. Większość z nich wynika z samego mechanizmu działania leku, czyli właśnie z tego, że np. opróżnianie żołądka zachodzi wolniej.
To, co występuje u zdecydowanej większości osób to: nudności i biegunka.
W przypadku nudności pomocne może być:
- jedzenie małych porcji posiłków,
- jedzenie powoli,
- picie schłodzonej wody z dodatkiem mięty czy imbiru,
- wietrzenie mieszkania,
- unikanie schylania się, leżenia lub aktywności fizycznej zaraz po jedzeniu,
- noszenie luźniejszych ubrań,
- pomocne może być też unikanie intensywnych przypraw, smażonych produktów i unikanie zadymionych pomieszczeń (palenie tytoniu).
W przypadku biegunki pamiętaj o regularnym uzupełnianiu płynów. Pamiętaj o wodzie i elektrolitach! Możesz też ograniczyć ilość błonnika lub słodzików, jeśli ich używasz. Jeśli te objawy się przedłużają, nasilają lub jakkolwiek Cię niepokoją to nie bój się rozmawiać o nich z lekarzem.
Inne objawy, które również mogą się pojawić to:
- wymioty,
- ból brzucha,
- wzdęcia,
- zaparcia,
- odbijanie się,
- zmęczenie,
- zawroty głowy.
Jeśli stosujesz inne leki na cukrzycę to uważaj również na objawy niskiego poziomu cukru, czyli hipoglikemii. Warto pamiętać, że osoby z cukrzycą leczone lekami doustnymi lub właśnie analogiami GLP-1, według zaleceń PTD powinny raz w tygodniu wykonać skrócony profil glikemii (na czczo i 1,5-2 godziny po głównych posiłkach) i do tego raz dziennie mierzyć cukier o różnych porach dnia.
W niektórych sytuacjach może pojawić się też reakcja w miejscu wstrzyknięcia leku: zaczerwienienie, podrażnienie, swędzenie, krostki – koniecznie zgłoś to lekarzowi.
W filmie poniżej dowiesz się również:
Czy analogi GLP-1 są skuteczne i czy pomagają zmniejszyć masę ciała?
Jakie są warunki refundacji analogów GLP-1?
Ile te leki kosztują?
Wpis zawiera linki afiliacyjne. To oznacza, że jeśli po ich kliknięciu zrobicie zakupy to ja otrzymam niewielki procent od transakcji.
